لزوم تقویت دانش بیمه انرژی در ایران

 رئیس کل شرکت کارگزاری یو آی بی (UIB)انگلستان تاکید کرد:
لزوم تقویت دانش بیمه انرژی در ایران

رئیس کل شرکت کارگزاری یو آی بی (UIB)انگلستان معتقد است در ایران تجمیع ریسک انرژی بسیار بالاست.
به گفته " منیر کابان" مناطق وسیعی در ایران وجود دارد که از آن نفت و گاز استخراج می‌شود و ریسک های بسیاری در آنها وجود دارد، بنابراین ایران به عنوان صادر کننده مهم نفت و گاز جهان باید به این مساله بپردازد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل پژوهشکده بیمه، شرکت کارگزاری بیمه UIB یک کارگزار بیمه و بیمه اتکایی مستقل بین‌المللی است که در سال ۱۹۸۷ تأسیس شده و دفتر مرکزی آن در لندن است. این شرکت شعب و دفاتری نیز در سراسر جهان دارد. شرکت کارگزاری بیمه UIB، برو کر بیمه لویدز لندن نیز هست. سرمایه آن در سال 2004 طبق آخرین اطلاعات 13.8 میلیون پوند و درآمد آن در همین سال 19.4 میلیون پوند بوده است.
منیر کابان که چندی پیش در ایران حضور داشت، در گفت‌وگویی با خبرنگار پژوهشکده بیمه، به مسائل حوزه بیمه انرژی و لزوم تقویت آن در ایران پرداخته است.
متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

بیمه های انرژی چه ویژگی‌هایی دارند که آنها را از سایر رشته های بیمه‌ای متمایز می‌کند؟

اولاً من ایران را کشور خود می دانم. نفت و گاز یکی از مهم ترین بخش های اقتصاد این کشور است. این موضوع در مورد دیگر کشورهای خاورمیانه نیز صدق می کند. زمانی که بخواهیم این دارایی عظیم را بیمه کنیم، مساله بسیار مهم تر می‌شود. در اینجا، منظورمان از بیمه انرژی همان بیمه نفت و گاز، ساحلی و فراساحلی و بالادستی و پایین دستی است. ما باید بتوانیم دارایی انرژی را در سطح بازار ملی و بازار جهانی پوشش دهیم. از آنجا که دارایی تولید نفت و گاز بسیار عظیم است، ظرفیت بیمه و بیمه اتکائی آن نیز باید بسیار بالا باشد.

آینده بیمه‌های انرژی در ایران و خاورمیانه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جهانی که انسان در آن زندگی می کند در اشکال مختلف نیاز به انرژی دارد. هم اکنون، انرژی نه تنها در زندگی روزمره افراد کاربری بسیاری دارد، بلکه در اشکال مختلف مانند انرژی هسته ای برای تأمین برق، انرژی های تجدید پذیر و غیره تولید می شود.
در ایران که بیشترین تکیه‌گاه اقتصادی بر انرژی نفت و گاز است، نیاز به پوشش بیمه دارایی ناشی از این نوع انرژی بسیار اهمیت پیدا می کند. این گونه انرژی ها که در آینده جهان بسیار اهمیت خواهند داشت، سرمایه فراوانی برای بیمه شدن نیاز دارند.
این نوع دارایی ها به مرور زمان نیاز به سرمایه بیشتر دارند و این به معنای ظرفیت جهانی بیشتر است. موضوع مهمی که باید اینجا اشاره کنم آن است که هم اکنون ایران یک نیروگاه هسته‌ای در بوشهر دارد و در آینده بیشتر هم خواهد داشت که نیاز به بیمه آنها نیز مطرح می‌شود.
ایران بخشی از اقتصاد جهانی است که نیاز به پوشش انرژی های تجدیدپذیر و یا حفاظت از محیط زیست نیز دارد. در عین حال، ایران هم به انرژی ]صلح‌آمیز[ هسته ای نیاز دارد و هم نیاز دارد تا آن را تحت حمایت پوشش بیمه قرار دهد. به همین دلیل مطمئنم در آینده، ایران سرمایه‌گذاری بیشتری در این بخش خواهد داشت.

مهمترین مؤلفه ها و ضوابط برای نرخ‌گذاری بیمه های انرژی در جهان کدام است؟

امروزه وقتی در مورد نرخ گذاری بیمه های انرژی صحبت می شود، بازار لندن حرف اول را می زند. در لندن، بزرگترین شرکت‌های بیمه انرژی حضور دارند. به همین نسبت لندن بزرگترین ظرفیت را در این نوع بیمه داراست.
تقریباً تمامی بیمه گران اتکائی و انرژی جهان در لندن حضور دارند. در این بازار مبتنی بر رقابت،‌ هر شرکت نرخ گذاری مخصوص خود را دارد، اما این نرخ گذاری مبتنی بر معیارهایی صورت می پذیرد. هر بیمه گر اتکائی نیز معیار خود را برای نرخ‌گذاری دارد.
کیفیت ریسک بسیار مهم است. هر بیمه‌گر اتکائی ریسک ها را ارزیابی، بررسی و نرخ گذاری می‌کند و به آن نمره پایین تر از متوسط، متوسط یا بالاتر از متوسط می دهد. البته تمام این ارزیابی ها در محیط رقابتی صورت می پذیرد.
همچنین بازار دارای نظارت داخلی یا خودنظارتی است. ‌بیمه گران اتکائی نیز توسط FCA (سازمان رفتار مالی) تحت نظارت هستند؛ البته FCA ناظر نرخ‌گذار نیست، بلکه ناظر رفتار است تا عدالت و انصاف برقرار شود. بنابراین نرخ‌گذاری به بازار و بازیگران اصلی آن سپرده شده است.
بازیگران اصلی بازار نیز وابسته به ظرفیت، تجربه تأمین خسارت، کیفیت ریسک، مهندسی ریسک و مانند اینها هستند.

آیا نهادهای نظارتی جهانی برای تنظیم بازار بیمه انرژی وجود دارد؟

همان طور که در خلال صحبتم گفتم، بیمه گران اتکائی در فضایی رقابتی با هم به کسب و کار می پردازند، بنابراین بازیگران بازار مهم هستند.
بیمه گران اتکائی حرفه‌ای عناصر مهمی را برای نرخ‌گذاری در نظر می گیرند. در لندن، تمامی بیمه‌گران، کارگزاران و بیمه گران اتکائی توسط FCA نظارت می شوند. بسیاری از کشورها از مدل FCA یعنی نظارت بر رفتار الگوبرداری کرده‌اند.
من هفته گذشته در سمیناری که توسط شرکت بیمه اتکائی اسکور در پاریس برگزار شد، شرکت داشتم. این شرکت پنجمین شرکت بزرگ بیمه اتکائی در جهان است. فردی در این سمینار به نیابت از سازمان نظارت اتحادیه اروپایی گفت: « اگر در فرانسه یا آلمان بدانند و خوب ببینند که چه اتفاقی در لندن می افتد، آنان نیز به الگوپردازی از آن می‌پردازند.»
نظام FCA لندن دارای کاربری در بانکداری و هر نوع تراکنش مالی را دارد. مقررات آنان نیز بسیار خوب شناخته شده است. در برخی کشورهای خاورمیانه نیز از این مدل الگوبرداری کرده‌اند. مثلاً بازار مالی دوبی از این مدل الگوبرداری کرده‌است، زیرا می دانند که بازار لندن به خوبی نظارت می شود و منظم عمل می کند.

کدام دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی بیمه ای در جهان در حوزه بیمه های انرژی شاخص و سرآمدند و آنها بر چه اولویت‌های پژوهشی متمرکزند؟
در جهان و به ویژه انگلستان، مؤسساتی وجود دارند که بیمه را به صورت عمومی تدریس می کنند، اما در برخی مؤسسات آموزشی، دروس تخصصی بلند مدت و کوتاه مدت در مورد بیمه انرژی وجود دارد.
به هر حال، بهترین آموزش در کار و تجربه انجام می‌پذیرد. همه ما می دانیم که در تمام جهان مکان‌های آموزشی مختلفی وجود دارد که به آموزش بیمه و بیمه اتکائی می پردازد، حتی در همین خاورمیانه و ایران.
قطعاً مکان‌هایی هم به بیمه انرژی می پردازند، اما نمی توان در هیچ جایی تجربه ای که در محیط کسب و کار به دست می آید را پیدا کرد.
یکی از مهم‌ترین عناصری که تا کنون در مورد بیمه انرژی دیده ام، افرادی هستند که ترکیبی از دانش بیمه ای مثلاً بیمه انرژی و دانش فنی و حرفه ای را دارند.
برخی بیمه گران اتکائی هستند که افراد دارای تجربه کاری در شرکت‌های بزرگ انرژی مانند توتال و شل را استخدام می کنند، به آنها دانش بیمه ای را می آموزند و دانش بیمه و دانش حرفه ای را با هم ترکیب می کنند.
به سادگی می توانم بگویم بهترین افراد، کسانی هستند که دانش بیمه ای فنی و دانش حرفه ای انرژی را با هم داشته باشند. حتی اگر این فرد دانش حرفه ای انرژی داشته باشد، می تواند یک مهندس ساحلی، مهندس فراساحلی، مهندس حفر چاه یا مهندس پتروشیمی باشد که هر یک می توانند آن را با دانش بیمه‌ای ترکیب کنند.
در برخی موارد، بیمه گران دانش حرفه ای دارند، اما یک مهندس را نیز در کنار خود دارند. در برخی شرایط، شما یک بیمه گر انرژی را در کنار یک مهندس می بینید. وقتی می‌خواهید بیمه نامه صادر کنید، از دانش همکار مهندس خود استفاده می‌کنید. در برخی موارد هم افراد هر دو دانش را با هم دارند. من دکترای اقتصاد و وکالت دارم، اما باید از کسی استفاده کنم که دانش مهندسی نفت و گاز را دارد.

نظر شما در مورد تأسیس یک شرکت تخصصی بیمه انرژی چیست؟ آیا شرکت شما در صورت تأسیس چنین شرکتی امکان مشارکت علمی و تخصصی و سرمایه ای و مدیریتی دارد؟
در ایران مؤسسات بیمه‌ای وجود دارد، اما چیزی که ما نیاز داریم این است که در این مؤسسات بخشی با نام انرژی و تحت حمایت قانون بین المللی ایجاد شود. ما باید بدانیم که این مؤسسه یا شرکت از ما چه می خواهد تا ما در آن زمینه اگر قادر باشیم، کمک کنیم.
همه عناصر مانند مؤسسه، دانش و شرکت در ایران هست، ولی ما نیاز داریم که برنامه‌ای خاص برای بیمه انرژی داشته باشیم. چیزی که تنها به بیمه نپردازد، بلکه به دانش فنی انرژی نیز بپردازد.
مثلاً در حفر چاه چه اتفاقی می افتد یا چه تفاوتی بین ساحلی یا فراساحلی آن وجود دارد. این نوع مؤسسه نیاز دارد دانش فنی حرفه ای را با دانش حرفه‌ای انرژی ترکیب کند.
در ایران افرادی هستند که دارای دانش فنی و مهندسی در هر بخش از انرژی باشند و البته بسیار ماهر و توانا هستند. ما می توانیم با این افراد به همکاری بپردازیم و بسیار خوشحال خواهیم شد اگر این اتفاق بیفتد.
فراموش نکنیم که در ایران تجمیع ریسک انرژی بسیار بالاست. مناطق وسیعی وجود دارد که از آن نفت و گاز استخراج می شود و ریسک های بسیاری در آنها وجود دارد. ایران به عنوان صادر کننده مهم نفت و گاز باید به این مسئله بپردازد، چون درآمد اصلی آن وابسته به نفت و گاز است.
در چنین شرایطی مساله بیمه اتکائی و بیمه ریسک بسیار مهم می شود که البته با یک شرکت بیمه حل شدنی نیست.
یکی از مشتریان شرکت ما به دلیل اختلال در کسب و کار، خسارتی معادل 7/6 میلیارد دلار را اعلام کرده بود، زیرا این مشتری در کشوری قرار داشت که درآمد اصلی آن به نفت و گاز وابسته بود. در این وضعیت خسارت های مختلفی مانند خسارت فیزیکی، خسارت مالی و اقتصادی و خسارت انسانی وجود دارد.

چه توصیه های علمی و حرفه ای برای بیمه گران ایرانی در حوزه بیمه های انرژی دارید؟

ابتدا باید بگویم که امیدوارم تحریم ها از روی ایران برداشته شود. به هر حال ایران بخشی از اقتصاد جهانی است. بازار بیمه هم بسته نیست و بازار بیمه ایران بخشی از بازار جهانی است، چرا که همه آنها به هم مرتبطند.
در صورتی که تحریم ها برداشته شود، بیمه گران اتکائی و بیمه گران ایرانی به جمع بیمه‌گران جهانی می پیوندند و اطلاعات را از دیگر افراد کسب می کنند. دانش فن آوری را که دیگران تجربه کرده‌اند، آنها هم کسب می کنند.
بزرگترین ریسک برای یک شرکت بیمه آن است که از اقتصاد جهانی جدا بیفتد. من این نوع ریسک ها را در کشورهای دیگر هم تجربه کرده‌ام، اما باید بدانیم که در تبادل جهانی، همه ما از هم یاد می‌گیریم و بازار بیمه به عنوان یک بازار مالی، پویاست.
اگر شما سیاستگذار بیمه‌های بازرگانی در ایران بودید، چه سیاست‌هایی در رابطه با بیمه های انرژی در پیش می‌گرفتید؟
باید بدانیم که سرمایه مهم در ایران، سرمایه انسانی است. ایران دارای مهندسان قوی و ماهری است که باید با کسب تجربه، تأسیس مؤسسات تخصصی، ارسال دانشجو به کشورهای دارای تجربه های بیمه‌ای قوی در طول مدت زمان کوتاه و انتقال تجربه به سرمایه انسانی بیمه ایران انجام شود.
در گذشته، ایران و به ویژه بیمه مرکزی این قبیل اقدامات را انجام داده است. باید افراد در شرکت های بیمه‌ی خارجی کار کنند تا تجربه و دانش کسب کنند. البته در ایران، دانشگاه ها و مؤسسات مهمی وجود دارند که بیمه تدریس می کنند، اما زمانی که من از دکتری فارغ التحصیل شده و وارد بازار کار شدم.
در آن زمان، دکتری را کنار گذاشتم و گفتم باید با واقعیت روبرو شوم و درست عمل کنم. ما در بیمه انرژی بسیاری رشته های خردتر داریم. در شرکت ما کسانی هستند که در برخی رشته های زیرمجموعه بیمه انرژی و خردتر از آن کار می کنند.
در ایران، مساله انتقال فناوری اطلاعات بسیار اهمیت دارد و بیمه مرکزی در این زمینه اقدامات مهمی انجام داده است. همچین، باید در ایران، اختلال در کسب و کار بیمه شود، چون این موضوع گاه میلیاردها دلار خسارت به بار می آورد.
برای من عجیب است که گفته‌اند این نوع بیمه در ایران خریداری نمی‌شود. گاه پرداخت حق بیمه، درآمد 150 ساله یک شرکت را که در آستانه اختلال کسب و کار قرار دارد نجات می دهد، زیرا این شرکت، 150 سال حق بیمه پرداخت کرده تا اینکه در زمان اختلال کسب و کار، ورشکسته نشود.